Jak wapnowanie gleby wpływa na jakość upraw?

Wapnowanie gleby, czyli nawożenie jej wapnem to jeden z podstawowych zabiegów agrotechnicznych wykonywanych na polach w naszym kraju. Z uwagi na to, że większość gleb w Polsce zalicza się do kwaśnych i bardzo kwaśnych, wapnowanie pozwala na regulację pH gleby, a co za tym idzie, uzyskanie lepszego plonowania.

Z tego artykułu dowiesz się m.in, jak wapnowanie gleby wpływa na jej właściwości chemiczne oraz w jaki sposób i jaką dawką wapna wykonać zabieg, by uzyskać optymalne efekty.

Wpływ odczynu gleby na jakość upraw

Odczyn gleby to parametr, który powinien znać każdy rolnik. Jego wartość określa, jaka jest między innymi dostępność wszystkich składników pokarmowych w glebie dla roślin. Optymalne pH dla większości roślin i ich prawidłowego wzrostu wynosi około 5,5-7,5, co oznacza odczyn lekko kwaśny do obojętnego.

W glebach o kwaśnym odczynie, na poziomie pH poniżej 5,0 pojawia się dużo aktywnego glinu i manganu. Ich obecność powoduje, że korzenie roślin nie mogą się w pełni rozwinąć i dobrze ukorzenić w glebie. System korzeniowy zostaje zredukowany, przez co rozwój roślin jest słabszy, gdyż mają mniejsze możliwości pobierania wody, makroelementów i mikroelementów z gleby.

Rośliny wzrastające na zbyt kwaśnej glebie mają mniejszy plon i mogą mieć przebarwienia na łodygach oraz liściach. Dlatego to tak istotne, by regularnie odkwaszać glebę poprzez nawożenie jej nawozem wapniowym. Poniżej przedstawiono optymalny odczyn gleby dla wybranych gatunków roślin uprawnych:

· ziemniak – pH w granicach 4,0-6,5;

· burak cukrowy – pH 6,0-7,5;

· kukurydza – odczyn pH 5,5-7,0;

· jęczmień – pH gleby w przedziale 6,0-7,5;

· pszenżyto – odczyn pH gleby 5,0-7,0;

· żyto – pH 4,0-6,5;

· pszenica – pH gleby 6,0-7,7;

· rzepak – pH na poziomie 6,0-7,0.

Jak widać, jedynie żyto i ziemniak dobrze reaguje na glebę o kwaśnym odczynie, inne popularne w naszym kraju rośliny uprawne wymagają uregulowanego odczynu gleby na poziomie zbliżonym do obojętnego.

Właściwości fizyczne gleby, a wapnowanie

Wapnowanie wykonane na glebach kwaśnych znacząco podnosi żyzność gleby i przygotowuje ją pod inne zabiegi agrotechniczne. Dzieje się tak, gdyż próchnica wraz z wapniem tworzy związki mniej rozpuszczalne w wodzie, zwiększa to stabilność struktury gleby.

Ponadto cementują gruzełki i chronią je przed działaniem wody. Dzięki temu wilgotna ziemia nie zlepia się, natomiast wysuszona nie kruszeje ani nie tworzy skorupy. To wpływa bardzo korzystnie na jej właściwości fizyczne, szczególnie w przypadku gleb ciężkich. Ułatwia wykonywanie zabiegów uprawnych oraz poprawia jej żyzność.

Wpływ wapnowania na właściwości chemiczne gleby

Nawożenie wapnem ma za zadanie całkowicie usunąć kwasowość wymienną oraz glin wymienny z gleby oraz znacząco ograniczyć kwasowość hydrolityczną. Powtarzanie zabiegu w niewielkich odstępach czasu pozwala na uzyskanie trwałych efektów oraz zmianę struktury chemicznej gleby.

Glin wymienny całkowicie zanika przy pH powyżej 5,0, natomiast kwasowość wymienna gleb kwaśnych przy pH powyżej 6,0.

A regularne wapnowanie małymi dawkami nawozów w równych odstępach czasu pozwala na utrzymanie właściwego odczynu gleby korzystnego dla roślin uprawnych.

Jeżeli zabieg zostanie wykonany jednorazowo, gleba zacznie się ponownie zakwaszać, aż znowu dojdzie do wyjściowego poziomu zakwaszenia. Dlatego tak istotna jest regularność i powtarzalność nawożenia wapnem.

Kiedy wapnować glebę?

Najlepszym momentem na wapnowanie pola jest okres po zbiorach, na ściernisko, a przed uprawkami pożniwnymi. Istnieje również zasada, by nawozy wapniowe stosować pod przedplon, po którym będzie uprawiana roślina najbardziej wrażliwa na kwaśny odczyn, na przykład lucerna, burak, rzepak czy jęczmień.

Nie zaleca się natomiast wapnowania w roku, w którym stosowany jest obornik, gdyż wapń przyspiesza jego mineralizację i może spowodować duże straty azotu. W przypadku gleb bardzo kwaśnych wapnowanie jest konieczne i wówczas można wykonać oba zabiegi, ale w różnych terminach, w odstępie czasowym.

Jak stosować wapno w praktyce rolniczej

Wapń w nawozach zwykle występuje w formie tlenkowej lub węglanowej, niekiedy są one połączone.

Wapno tlenkowe jest przeznaczone do stosowania na glebach zwięzłych, na których odczyn pH zmienia się wolniej ze względu na wysoką buforowość gleb. Nawozy tlenkowe działają

szybciej niż węglanowe, odkwaszając glebę. Ich zastosowanie na glebach lekkich niesie ryzyko przewapnowania.

Dla gleb lekkich, piaszczystych lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozów z węglanowych form wapnia i magnezu, które działają wolniej i nieco łagodniej w odkwaszaniu. Dają jednak trwalsze efekty. Zastosowanie nawozu wapniowo-magnezowego jest też wskazane na glebach wykazujących niedobór magnezu.

Nawozy tlenkowe od węglanowych różnią się też zawartością czystego składnika wyrażoną w CaO. W tlenkowych jest go co najmniej 60%, a w węglanowych po przeliczeniu od 20 do 50%.

Podsumowanie

Stosowanie nawozów wapniowych jest niezbędne w przypadku zakwaszenia gleb oraz uprawiania roślin wrażliwych na kwaśne pH gleby. Dzięki prawidłowo przeprowadzonym zabiegom znacząco poprawia się żyzność gleby, co jest niezbędne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin oraz wysokich plonów.