Zboża jare

Rodzaje zbóż jarych

Do zbóż jarych zaliczamy gatunki, które mają swoje odpowiedniki w formach ozimych. Do najpopularniejszych gatunków zbóż jarych zalicza się owies, jęczmień jary, pszenicę jarą oraz pszenżyto jare. Natomiast najrzadziej wybierane przez rolników są odmiany pszenżyta jarego i żyta jarego. Udział tych gatunków roślin w strukturze zasiewów jest niewielki. Wynika to z ich niskiego potencjału plonowania. Pszenżyto jare i żyto jare wysiewanie jest głównie z przeznaczeniem na paszę w systemie rolnictwa ekstensywnego.

Powierzchnia zbóż jarych

W zbożach jarych największy udział w strukturze zasiewów ma owies. Duża popularność jego uprawy związana jest z niskimi wymaganiami względem stanowiska w porównaniu do innych zbóż jarych oraz wysoką zdrowotnością roślin. W owsie nie wykonuję się zwykle zabiegów fungicydowych, a stosowanie środków ochrony roślin ogranicza się często tylko do aplikacji herbicydów. Drugie miejsce pod względem powierzchni zasiewów zajmuje jęczmień jary. Jest to roślina o bardzo krótkim okresie wegetacji (czas od siewu do zbioru) dlatego też jest uznawana przez rolników za dobry przedplon dla rzepaku ozimego. Część upraw jęczmienia jarego prowadzona jest z przeznaczeniem do produkcji słodu jęczmiennego. Daje możliwość uzyskania wyższej ceny sprzedaży przy zachowaniu odpowiednich parametrów jakościowych w porównaniu z paszowym przeznaczeniem ziarna. Z kolei pszenica jara siana jest na powierzchni około 0,2 mln hektarów. Stosunkowo niska popularność pszenicy jarej wśród rolników związana jest z jej stosunkowo wysokimi wymaganiami związanymi ze stosowaniem fungicydów oraz nawożenia mineralnego, przy jednocześnie niższym poziomie plonowania w porównaniu z odmianami ozimymi.

Dużo mniejszy udział w strukturze zasiewów mają odmiany jare żyta i pszenżyta. Związane jest to z niskim potencjałem plonowania odmian. Z reguły żyto i pszenżyto jare wykorzystywane jest w rolnictwie ekstensywnym – niskonakładowym. Dla porównania formy ozime pszenżyta i żyta wysiewane są odpowiednio na powierzchni 0,7 mln ha i 1,2 mln ha.

Kiedy siać zboża jare?

Termin siewu powinien być dostosowany do warunków polowych – główne dotyczy to temperatury i wilgotności gleby. Generalnie większość zbóż jarych wysiewana jest już marcu.

Ze zbóż jarych jako pierwszy powinien być wysiewany owies. Ma on zdecydowanie najmniejsze wymagania w stosunku do temperatury. Termin siewu owsa przypada orientacyjnie od 15 marca do 10 kwietnia. Początek tego okresu dotyczy obszarów zachodniej i południowo-zachodniej polski, natomiast najpóźniej owies wysiewa się w rejonie północno-wschodnim.

Nieco mniej tolerancyjna na niekorzystne warunki temperaturowe jest pszenica jara. Optymalny agrotechniczny termin siewu przypada od 15 marca do 5 kwietnia. Podobnie jak w przypadku innych zbóż jarych termin siewu jest zróżnicowany regionalnie.

Spośród zbóż jarych zdecydowanie najpóźniej należ wykonać siew jęczmienia jarego. Jest to roślina, która kiełkuje i wschodzi szybciej w wyższych temperaturach. Termin siewu jęczmienia przypada od 15 marca do 15 kwietnia. Z siewem jęczmienia jarego nie należy się spieszyć.

Ciekawą alternatywą dla siewu czystego jest siew mieszanek zbożowych – składających się z więcej niż z jednego gatunku zbóż jarych. Zaletą takiego rozwiązania jest niski koszt prowadzenia uprawy – ograniczony do minimum. W mieszankach dominuje połącznie uprawy jęczmienia jarego z owsem -zboża jare o różnych wymaganiach w stosunku do stanowiska glebowego i agrotechniki. W przypadku, gdy wystąpią niekorzystne warunku do jednego gatunku, to są z reguły korzystne dla drugiego zboża. Mieszanki zbożowe wykorzystywane są głównie do produkcji paszy.

Osiągnij zadowalające plony dzięki preparatom mikrobiologicznym

Nie tylko termin siewu decyduje o powodzeniu uprawy

Z wyjątkiem owsa zboża jare wymagają zabiegów agrotechnicznych podobnych do stosowanych w zbożach ozimych. Dlatego też należy pamiętać o terminowym zwalczaniu chwastów, odpowiednim poziomie nawożenie mineralnego oraz ochronie fungicydowej. W zbożach jarych zwykle wykonuję się zabieg w terminie T1 i T2, rzadko T3. Rośliny są atakowane głównie przez sprawców fuzarioz, rdzy, mączniaka prawdziwego, septoriozy i brunatnej plamistości liści. W przypadku jęczmienia jarego należy pamiętać również o plamistości siatkowej.

Zboża jare są ważnym elementem płodozmianu, dlatego też ich uprawa jest ważna z punktu widzenia prawidłowego zmianowania. Ich mniejsza popularność w stosunku do zbóż ozimych wynika z generalnie stosunkowo wysokich wymaganiach agrotechnicznych przy jednocześnie niższym potencjalne plonowania.